Ukupni depoziti stanovništva kod komercijalnih banaka u BiH na kraju septembra iznosile su 16,94 milijarde KM i veći su za 1,42 milijarde KM ili 9,2 odsto u odnosu na septembar lani.
I dok ekonomisti smatraju da građani imaju veliko povjerenje u banke, iz udruženja za zaštitu potrošača ističu da je štednja privilegija nekolicine bogatih, dok ostali jedva sastavljaju kraj s krajem.
Kako je saopštila Centralna banka BiH (CB BiH), a povodom Svjetskog dana štednje, koji je obilježen juče, depoziti stanovništva imaju najveće učešće u ukupnim depozitima kod komercijalnih banaka, od 51,6 odsto, pa stoga predstavljaju važnu osnovu finansiranja i funkcionisanja banaka.
“Ako posmatramo depozite stanovništva po ročnoj strukturi, oročeni i štedni depoziti na kraju septembra iznose 5,31 milijardu KM ili 31,4 odsto od ukupnih depozita stanovništva, i veći su na godišnjem nivou za 15,6 odsto. Važno je naglasiti da dugoročno oročeni depoziti stanovništva bilježe porast na godišnjem nivou od 16,7 odsto, što je siguran znak stabilnosti bankarskog sektora i rezultat pokrenutih akcija dosta visokih kamatnih stopa preko tri odsto na oročenu štednju, štednju sa posebnim pogodnostima kao isplata kamate unaprijed, fiksne kamatne stope, stimulativne kamatne stope itd”, saopšteno je iz CB BiH.
U pogledu valutne strukture, dodaju, na kraju septembra ukupni depoziti stanovništva u domaćoj valuti iznose 9,53 milijarde KM, što čini 56,3 odsto učešća, uglavnom zbog velikog učešća transakcionih računa stanovništva u KM u iznosu od 7,21 milijardu KM, depoziti u evrima i u KM sa valutnom klauzulom vezanom za evro valutu iznose 6,70 milijardi KM ili 39,6 odsto, a depoziti u ostalim stranim valutama 707 miliona KM ili 4,1 odsto od ukupnih depozita stanovništva.
Marko Đogo, profesor na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Istočnom Sarajevu, za “Nezavisne novine” kaže da je štednja građana rasla posljednjih petnaestak godina, što je dovelo do toga da se kod nas promijenila struktura depozita kod banaka.
“Nekad je bila čudna struktura, kad smo imali jednu trećinu depozita građana, te jednu trećinu štednje privrednih subjekata, pri čemu su dominirali depoziti banaka iz inostranstva, koje su držali kod matičnih banaka u BiH, kako bi omogućili kreditni rast. U jednom trenutku smo imali, pogotovo u Republici Srpskoj, nakon privatizacije, od 2007/08. godine, značajne depozite države. U međuvremenu se struktura promijenila, tako da su depoziti građana postali dominantan izvor sredstava banaka, što je dobro. Banke su po definiciji finansijske institucije koje prikupljaju veliki broj manjih depozita građana i plasiraju manji broj većih kredita privredi. To što se desilo je bilo dobro i to je normalniji način poslovanja u odnosu na ono što smo imali neposredno nakon rata i godinama kasnije. Banke su nakon rata imale negativno nasljeđe nevraćene stare devizne štednje i tu štednju novca nisu vratili građani već RS i zemlje regiona iz budžeta, te su pomogle bankama”, rekao je Đogo.
Pojašnjava da naši građani imaju prilično povjerenje u banke i bankarski sistem, gdje je Agencija za osiguranje depozita odigrala pozitivnu ulogu, pogotovo kad su dvije banke iz RS otišle u stečaj.
“Taj mehanizam je funkcionisao kad je trebalo, i rekao bih da građani imaju prilično veliko povjerenje u banke. Visokom nivou štednje doprinosi nerazvijenost finansijskog tržišta, a pogotovo tržišta kapitala, jer je to, pogotovo u Americi, alternativa bankarskom sektoru. To je razlog zašto su građani postali dominantan izvor štednje, a banke dio finansijskog sektora BiH”, ističe Đogo.
Admir Arnautović, predsjednik Udruženja kluba potrošača srednje Bosne Travnik, ističe da banke iz godine u godinu objavljuju podatke o štednji građana, koje su u ukupnom iznosu u porastu, ali da ne objavljuju podatke o broju štediša i visinama pojedinih štednji.
“Time bi pokazali da u stvari postoji ogromna razlika između većine građana Bosne i Hercegovine, koji jedva sastavljaju kraj s krajem i koji nemaju apsolutno nikakve mogućnosti da štede i malog broja građana koji imaju izuzetno visoke, čak i multimilionske iznose štednje”, rekao je Arnautović za “Nezavisne”.
Nažalost, kako kaže, štednja je postala privilegija bogatih i luksuz koji je, ističe, daleko od prosječnog stanovnika naše zemlje.
