Sukob između republičkih i gradskih institucija ulazi u svoj četvrti dan. Ulična rasvjeta s eispred republičkih institucija i dalje gasi noću, a blokiran je parking kod RTRS-a. Najavljuju se još radikalnije mjere grada.
Podsjetimo, odluka Vlade Republike Srpske da predloži izmjene Zakona o budžetskom sistemu, kojom se smanjuju prihodi gradovima poput Banjaluke i Bijeljine za 7% u korist nerazvijenih opština, izazvala je snažne političke i društvene reakcije.
Ovaj potez, koji se smatra usmjerenim na smanjenje finansijske moći većih gradova, izazvao je duboke podjele među političkim liderima i građanima. Dok vlast tvrdi da je smanjenje sredstava opravdano potrebom za podrškom nerazvijenim opštinama, opozicija upozorava na ozbiljne prijetnje destabilizacije gradova koji su već na rubu finansijske održivosti.
Draško Stanivuković najavljuje rigoroznije mjere prema republičkim institucijama.
Prvi protest Stanivukovića najavljen je za danas u 16 časova ispred Palate predsjednika, a drugi sutra u 10 časova ispred NSRS.
Grad Banjaluka odgovorio je isključivanjem ulične rasvjete oko republičkih institucija i blokiranjem parkinga kod zgrade Vlade Srpske i RTRS-a, kao i isključenjem grijanja i vode, a za naredne dane najavljene su još oštrije mjere.
Sve je izazvao Zakon o budžetskom sistemu kojim se Banjaluci i Bijeljini skida veći iznos PDV-a i preraspoređuje za nerazvijene opštine u Republici Srpskoj.
Sinoć je došlo i do naguravanja sa policijom Republike Srpske u trenutku kada su predstavnici Grada i Stanivuković krenuli da blokiraju još jedan parking kod zgrade Vlade. Trenutno s ene može ući na parking kod RTRS-a, tamo su parkirana vatrogasna vozila, a prisutni su i prpadnici policije.
Gradonačelnik Draško Stanivuković pozvao je i rukovodstvo Republike Srpske da povuče sporni zakon, kojim se smanjuje prihod Banjaluci od raspodjele PDV-a.
“Po hitnom postupku se stavlja na usvajanje sporni zakon kojim se Banjoj Luci i Bijeljini treba uzeti preko deset miliona KM, a da se domaćini i ne pitaju. To vam je kao da vama moji dragi građani neko uđe u kuću i uzme pare od vas, a da vas za to niko ne pita. Skoro pola Republike Srpske čine Banja Luka i Bijeljina i opet im se uzimaju sredstva, a razlog je taj da su građani birali gradonačelnike koje nisu trebali. Vlada Republike Srpske pet dana ćuti. Kao gradonačelnik Banje Luke jedini zahtjev koji sam postavio jeste povucite zakon, koji je protiv Banje Luke i Bijeljine. Borili smo se ranije da nam nešto daju, a sada se borimo da nam ne uzmu ono što nam pripada “–” rekao je juče u Banjaluci Stanivuković
Ističe da ga niko i ništa ne može ubijediti da ova borba nije opravdana i da odustane od ovog, jer kako je istakao – neće dozvoliti da se uzmu pare Banjalučana.
“-“Mi se ne borimo za samo šest miliona KM, nego za najmanje šest miliona svake naredne godine koje će nam biti uzete. Za naredne tri – četiri godine, koliko su najavili da će trajati ovaj eksperiment, Banja Luka će ostati bez 30 miliona. A mi smo za 30 miliona KM u prethodne četiri godine obezbijedili brojne olakšice za sugrađane, izgradili više infrastrukturnih projekata” rekao je gradonačelnik.
Stanivuković najavljuje još jednu mjeru.
Banja Luka će istupiti iz Saveza opština i gradova Republike Srpske i članarinu koju je grad do sada njima plaćao, usmjeriće u humanitrane svrhe.
“Mi smo i do sada pomagali manje opštine. Kažu Banja Luka ima najviše od PDV-a, ali mi imamo i najveći broj stanovnika, mjesnih zajednica, ulica, ali i veće potrebe. Pozivaju da se okupimo oko institucija, mi smo okupljeni oko Banje Luke. Spreman sam uvijek da budem okupljen oko važnih tema za Republiku Srpsku. Uz moje ime uvijek stoji patriota. Banja Luka je partner institucijama i Republici Srpskoj pod uslovom da nas poštujete, uvažite, da razgovarate sa nama i da se radi za ovaj grad ” rekao je gradonačelnik
Ekonomisti također izražavaju zabrinutost, naglašavajući da ovakva odluka može usporiti razvoj najvećih gradova u Republici Srpskoj. “Banjaluka i Bijeljina su ključni centri za privredni život Republike Srpske, a njihov ekonomski napredak zavisi od stalne državne podrške. Smanjenje PDV-a može usporiti realizaciju infrastrukturnih projekata i drugih gradskih aktivnosti, jer nijedan veliki grad ne može dugoročno funkcionirati bez adekvatnih finansijskih sredstava. Ovakva ekonomska računica jednostavno nema smisla”, kaže ekonomista Zoran Pavlović.
S obzirom na to da ekonomsko opravdanje za smanjenje PDV-a nije jasno, Pavlović naglašava mogućnost političkog motiva iza ove odluke, koja bi mogla imati dugoročne posljedice po stabilnost gradova.
Najava smanjenja PDV-a za gradove sa više od 100.000 stanovnika od 2025. do 2027. godine može ozbiljno ugroziti gradove poput Banjaluke i Bijeljine, koji već pate od smanjenih prihoda i povećanog zaduženja. Ministar finansija Zora Vidović objasnio je da će smanjenje prihoda biti usmjereno na pomoć nerazvijenim opštinama, no mnogi smatraju da je to politički motivisana mjera koja diskriminiše određene gradove, stvarajući dodatnu polarizaciju među lokalnim zajednicama.
Iako je Vlada obećala da će nakon 2027. godine analizirati efekte ove mjere, mnogi se pitaju hoće li tada biti prekasno da se nadoknade izgubljeni resursi i negativni efekti na razvoj većih gradova.
I dok predstavnici opozicije i lokalnih vlasti poručuju da će se boriti za svoja prava, postavlja se pitanje hoće li smanjenje sredstava za veće gradove biti dugoročno korisno za nerazvijene opštine ili će stvoriti nove političke i ekonomske tenzije.
